Inleiding

Javamos. Het mos dat we in aquaria gebruiken. En al heel lang. Te koop in plastic potjes of je vraagt op de vereniging een pluk. Prachtig om een wand mee te bekleden. Of een stuk hout. Rampzalig om schoon te houden. Een echte vuilvanger. Maar af en toe de hevelslang er op, en als het goed groeit de schaar er in en je hebt een esthetisch goed ogend plantje.

Maar er is tegenwoordig meer, veel meer...

Weeping moss (Bron: Tropica) Flame moss (Bron: Aquarium-planten) Creeping moss (Bron: Aquarium-planten)

De prijs varieert van een euro tot € 6,00 per potje of nog meer wanneer een mat wordt aangeschaft of een exclusieve soort. En aangezien de doorsnee aquariaan geen geduld heeft, voldoet één potje niet. Voor een beetje beplanting heeft men meerdere potjes nodig. Maar het resultaat is er dan ook wel naar!

Muur (Bron: Aquamoss) Boom (Bron: Aquamoss)

Soorten

Er zijn tegenwoordig veel soorten te verkrijgen. In de onderstaande tabel worden de meest gangbare soorten genoemd. Dus die soorten die in een aquariumspeciaalzaak zijn te verkrijgen of via het internet zijn te bestellen.


Bron: killies.com
Javamos
(Taxiphyllum barbieri)

Een mos dat sinds jaar en dag in de hobby een plek heeft. Vaak als Vesicularia dubyana aangeduid, maar dat is achterhaald.
Java Mos kan gemakkelijk worden herkend door de aanwezigheid van vele lange takken met korte tot lange, ver van elkaar afstaande, zijdelingse vertakkingen. De kleine platte bladeren staan aan twee kanten van de steel en takken. Wanneer gebonden opdrijfhout of rotsen, worden de lange takken door de plant overvloedig geproduceerd.

Bron: killies.com
Singapore mos
(Vesicularia dubyana)

De echte Vesicularia dubyana. Het is de meest variabele in vorm en een wijdverspreide soort in grote delen van Azië. Het vormt grote matten op natte grond op beschaduwde plaatsen.
In het aquarium, lijkt het op Christmas mos, maar de bladeren zijn korter en niet zo driehoekig. De bladeren zijn zeer variabel in vorm, variërend van langwerpig tot lancetvormig.

Bron: killies.com
Christmas mos
(Vesicularia montagnei)

De naam doet deze mossoort eer aan. De plant kreeg zijn populaire naam, omdat de volwassen bladeren naar beneden hangen en elkaar overlappen als de takken van een kerstboom. Het schept dan ook geen verbazing dat het een rijzende ster onder de tropische aquarium mossen is. Veel hobbyisten maken er een mosmuur/wand van. Een welkome aanwinst in de hobby.
De bladeren zijn bijna rond tot breed ovaal met een abrupt korte en scherpe top. In zijn natuurlijke omgeving, groeit het op de schaduwrijke natte oever van rivier en kreken, maar ook op natte beschaduwde grond in het bos. Het is een wijdverspreide soort in tropisch Azië.

Bron: killies.com
Weeping mos
(Vesicularia ferriei)

Ook hier is de naam goed gekozen. Deze recent geïntroduceerde mossoort heeft volwassen bladeren die hangen zoals de takken van een treurwilg boom. Het is nog niet zo populair als Christmass mos.
De kleur is helder groen. Zowel op hout als op wand goed te gebruiken.
Binnen de vereniging is deze soort aanwezig. Alhoewel de laatste berichten redelijk treurig waren. Het werd geplaagd door alg. En de later te benoemen methoden om daar vanaf te komen, vond dit verenigingslid iets te gortig.

Bron: Aquamoss
Fissidens fontanus
(Fissidens fontanus)

Het (klikbare) detail links toont de schoonheid van deze fragiele plant.
Het is een nieuw 'ontdekte' echt in het water levend mos. Fissidens Fontanus is afkomstig uit de VS. Het is een heel mooie soort. Het beste deel is dat de rhizomen van de Fissidens Fontanus gemakkelijk zich hechten (na verloop van tijd). Alleen het is een niet erg snel groeiende soort, gevoelig voor alg.

Bron: Aquamoss
Flame mos
(Taxiphyllum sp.)

Door de opgaande groei lijkt dit mos in vlamvorm te groeien. Door de donkergroene kleur uitermate goed als contrastplant te hanteren.
Bron: AquaplantExchange
Zoals de (klikbare) detailfoto hiernaast getuigd. Een aquarium dat regelmatig op AquaplantExchange wordt getoond.
Ook deze soort is pas recent in de winkels opgedoken. Let op de rechtopgaande groei, die deze soort duidelijk anders maakt.

Hoe (en waar) te bevestigen

Mos is te gebruiken op de wand, op hout en op stenen. Als het opppervlak maar enige hechting voor het mos biedt. Een spiegelgladde steen of wand zal niet werken.

De bevestiging kan met van alles, als dit maar inert is in water. Dus geen stoffen afgeeft aan het water. Denk aan bijvoorbeeld:
Bron: Aquamoss

Laat uw fantasie de vrije loop. Hiernaast zit u twee stukken gaas waartussen mos is geplaatst. Waarbij heel slim in het gaas een zuignap is verwerkt, zodat deze op een glazen achterwand is te bevestigen. Met als tweede voordeel dat de wand uitneembaar is, en dus makkelijk buiten het aquarium is te onderhouden.

De hierboven getoond "mosboom" is niets anders dan een geschikt stuk hout waarop met visdraad mos is vastgemaakt. Een type van toepassing die vooral bij de Amano en Naturescape aquaria wordt teruggevonden.

Naturescape (Bron: Fishaliciousfish)

Algen en mos?

Omdat mos vuil vast kan houden, is het gevoelig voor alg. En wat u niet wenst is dat uw pas aangeschafte mos ten prooi valt aan alg. Draadalg is bijvoorbeeld bijna niet uit mos te verwijderen zonder mos te verliezen.

Voorkomen is beter dan genezen. Zorg daarom dat u uw planten voedt. Op gezonde planten hebben algen geen schijn van kans. Daarnaast "stofzuigt" u het mos met de hevel tijdens het normale onderhoud. Daarnaast zullen garnalen ook ingezet kunnen worden om het mos schoon te houden. Gaat er dan helaas toch iets mis dan zijn er verschillende methoden om van die alg in mos af te komen. Maar dat zijn paardemiddelen waarbij alleen de symptomen worden bestreden.

Gluteraldehyde

Sinds geruime tijd is er het zogenaamde "CO2 in vloeibare vorm" te koop. CO2 en vloeibaar? Dat is inderdaad onmogelijk. Echter een tweetal fabrikanten brengt een middel op de markt dat gluteraldehyde (ontsmettingsmiddel) bevat. Een middel dat C bevat dat door planten is op tenemen. Waarbij overigens het maar van één fles met zekerheid is te stellen wat er in zit, zie de MSDS van Flourish Excel, maar van de de tweede niet (EasyLife).

Het betreft Seachem Flourish Excel en EasyLife Carbo. Door met een doseerspuit (injectiespuit) de vloeistof rechtstreeks op de algen te spuiten, zal het middel zich gedragen als algicide. Overdosering kan hierbij weldegelijk kwaad voor vissen. Raadzamer is dit buiten het aquarium te doen, alhoewel dat met mos op een vaste achterwand niet mogelijk is. Overigens zal niet elke mossoort hier tegen kunnen. Javamos is taai. Fissidens fontanus veel minder.

Naast de genoemde merken is er nog een product dat bekend staat als "CO2 uit een flesje". Dat is HS Aqua FloraCarbo. Dit produkt is niet gebaseerd op de eerder genoemde stof, en is aldus niet toepasbaar als algenbestrijder.

Chloormethode

Een andere methode is het gebruik van chloor. Bleekmiddel dus. Een methode die ook wel op Anubias wordt toegepast. Hierbij is het wel de vraag of het middel niet erger is dan de kwaal.

Bij deze methode mengt men chloor met water in de verhouding 5:95. Dus 5 ml chloor op 95 ml water. In deze oplossing wordt het mos (of een blad van de Anubias) geplaatst gedurende 2 minuten. Afhankelijk van de alg wordt deze snotterig of verkleurd deze. Daarna dient men het mos goed af te spoelen om elke mogelijk chloor rest te verwijderen. Of men weekt het in anti-chloormiddel, mocht men dat weten te verkrijgen. Het resultaat is "gloednieuw" mos. Of wanneer men het verkeerd doet, dood mos en zelfs dode vissen wanneer het niet goed uitgespoeld terug in het aquarium wordt geplaatst.

Conclusie

Naast het bekende Javamos, zijn er tegenwoordige vele soorten te vinden die in onze aquaria zijn te gebruiken en een waardevolle uitbreiding van de hobby zijn. Altijd goed om uit te proberen. Waarbij de fantasie van de aquariaan bepaald wat hij of zij er mee doet. Een simpel plukje op een stronk hout, het bekleden van (een deel van) de wand of het interne filter, of het nabootsen van bomen en struiken.

Bronnen